Een grote fan van vasten kun je mij niet noemen. Daarvoor vind ik het te pijnlijk. Een dagje mijn leven veranderen kan ik nog wel, een week wellicht, een paar weken misschien, maar de hele veertigdagentijd? Dat is toch te veel van het goede? Het lukt me gewoonweg nooit en dat vind ik frustrerend. Enkele inzichten hebben me in mijn leven iets meer smaak voor vasten gebracht.

Vasten is een liefdesdaad. Je vast om jouw relatie met God te verstevigen. Het is dus geen gepest, geen moeilijk doen om het moeilijk doen, maar het heeft een prettig doel: de liefde. Vaak levert het je meer tijd op of spaart het geld uit, waarmee je je medemens kunt helpen. Het is daarom ook een daad van naastenliefde. Daarbij is het ook nog vaak gezond voor je zelf, dus zou je het zelfs een daad van eigenliefde kunnen noemen. Goed om te weten dat als het vasten niet goed voor je is en je gezondheid in gevaar brengt, je op de verkeerde weg zit. Christelijk vasten is geen kadaverdiscipline. Nee, het is een daad van liefde.

Vasten is de mogelijkheid om te experimenteren. Dat je het niet allemaal volhoudt wat je zelf bedacht had voor de vastentijd is helemaal geen probleem. Het zijn niet jouw ideeën die leidend moeten zijn, maar die van God. En sommige dingen zijn rijp, daar ben je klaar voor en anderen zijn (nog) niet voor jou bedoeld. Je hebt veertig dagen de tijd om te oefenen op een nieuwe levensstijl, om nieuwe dingen uit te proberen. Als je terugvalt in oud gedrag, dan heb je genoeg tijd om het nog eens te proberen, of op een net iets andere manier. De vastentijd is een vrijplaats.

De veertigdagentijd is bij uitstek de tijd om je relatie met God te versterken en te oefenen met een levensstijl die meer op Jezus Christus gelijkt. In principe is echter elke dag geschikt om je leven te verbeteren. Toch is zo’n vaste periode fijn, want het is goed te weten dat je niet alleen bezig bent en dat er ook een tijdslimiet aanzit. Je hoeft niet eindeloos in je eentje te ploeteren. Mocht je er toch nog mee zitten dat iets je niet lukt, denk er dan eens over om met een pastor te spreken. Misschien kan een biecht of een ander gesprek je helpen om Gods liefde weer ten volle te ervaren.

Laten we het maar weer eens proberen.

priester Frits Hendriks

Terwijl ik dit schrijf is de kersttijd net afgesloten. De versieringen zijn opgeruimd, de boom staat op het terras te wachten tot de grond genoeg ontdooid is om hem weer te kunnen planten. Het huis ziet er kaal en leeg uit. Vóór december was dit normaal en over een poosje is het dat ook weer. Maar nu, zo vlak na de overdaad van kerst, is het vooral even ongemakkelijk leeg.

Dat past bij het seizoen. In de winter is ook de natuur kaal en leeg. Nu is ook de tijd dat we dat tot ons kunnen laten door dringen. In het begin van de winter zijn we druk bezig met de voorbereidingen voor kerst. Dan staan we vooral stil bij het groeiende donker en de hoop dat met kerstmis het licht (of het Licht) weer komt. Een tijd vol drukte, muziek, gezelligheid, activiteiten.

Maar die tijd is nu voorbij. De dagen worden wel weer wat langer, maar het is nog steeds koud en guur. Dit is de tijd dat de stilte binnenkomt.

Dat is niet altijd makkelijk. Het is niet voor niets dat januari door veel mensen met depressieve klachten als de zwaarste maand wordt ervaren. Het klinkt zo mooi als we met kerst de hoop uitspreken dat we het licht mee mogen dragen door de komende maanden. Maar hoe doe je dat als je het huis nauwelijks uitkomt vanwege het slechte weer, de dagen donker en koud zijn en de tekenen van nieuw leven zich nog niet laten zien?

Toch biedt deze tijd van stilte en inkeer ook een kans. Een kans om de leegte even leeg te laten. Om geen goede voornemens maken voor allerlei activiteiten – en dus ook niet de daarbij horende druk en verwachtingen. Geen oordelen en meningen. Niet op zoek gaan naar schreeuwende opiniemakers op tv of andere media. Je niet laten meeslepen door wat allemaal ‘moet’. Je niet druk maken over wat anderen van je denken. Je niet druk maken over wat jij over anderen denkt. Nu even niet. Probeer het maar eens.

Gemakkelijk is dat niet. We zijn zo gewend om altijd bezig te zijn. Om overal iets van te vinden.

“Stilte gaat niet over stilte.

Stilte gaat over zwijgen. Als je zwijgt, wordt het stil.

Stilte is een gevolg van zwijgen en geen doel op zich.

In de stilte die volgt op het zwijgen kun je gaan opletten. En dan merk je hoe het licht kan vallen op dingen die eerst verborgen leken.” (Maria van Mierlo)

Ik hoop dat het me lukt deze winter om te leven naar deze woorden. Om dan met des te meer vreugde straks de nieuwe lente te begroeten.

Middenin de winternacht… zo gaat het verhaal… verschijnt er een ster boven het open veld. Een ster die de herders de weg wijst naar de plaats waar de mensenzoon geboren zal worden. In een stal. Geen veilige en hygiënische plaats voor een baby, een plaats waar vee wordt gehuisvest. De stal als plek bij uitstek voor allen wie door de ogen van veel mensen niet meetellen, mensen die geen enkele aanspraak kunnen maken op welk recht dan ook. Die stal is bij uitstek de plek waar God contact maakt met de mens. Midden onder ons. En het gebeurt ieder jaar weer met Kerstmis.

Er is ook een andere wereld. De wereld van de aandacht voor wie meetellen en meedoen. De wereld van de herberg. Altijd gezellig gevuld. Leuke muziek en geen glas hoeft lang leeg te blijven. Gokjes worden gewaagd. Geld mag rollen. Door niet al teveel pech in de jonge jaren hebben de bewoners uiteindelijk fatsoenlijk werk en onderdak gekregen. Daar mogen ze volop van genieten. Eigen verdiensten? Het goed hebben spreekt niet vanzelf en is voor velen een samenspel van genen, toeval, een portie geloof in eigen kunnen en geluk.

De stal is de wereld waar armoede geen naam mag hebben en gebrek met elkaar wordt gedragen. Waar families het noodlot niet zelden aan elkaar doorgeven, want ‘zij’ zijn niet te vertrouwen. Zij, dat zijn de mensen waar je je beter niet mee in kunt laten, zoveel hebben de bewoners van de stal inmiddels wel geleerd. Zij, dat zijn de mensen van de herberg. Voor de bewoners van de stal blijft de deur van de herberg voor altijd dicht. Zoveel is zeker. Maar klopt dat wel?

Soms breekt er licht door in de herberg. Soms zien de bewoners in elkaar iets van gemis en tekort. Soms ontstaan er zelfs gezamenlijke heldere inzichten, want… wordt er ieder jaar met Kerstmis niet een verhaal verteld dat al eeuwen meegaat? Een verhaal over het leven zelf. Over een eenvoudige familie die noodgedwongen op de vlucht slaat op zoek naar een plaats waar de moeder haar kind  geboren kan laten worden. En dan blijkt er geen plaats in de herberg. Hoe is het mogelijk? Dat kan toch anders? Zullen we dan maar? Tastend en hopend naar die stal… Op weg naar het licht.

Pastoraal werker Jack Steeghs

De keukentafel. Dat was een van de eerste dingen waardoor ik geraakt werd toen ik ruim vijf jaar geleden binnenstapte in deze parochie. Als je in de ochtend naar het parochiecentrum komt, word je daar welkom geheten door gastvrouwen en krijg je onmiddellijk een kop koffie of thee aangeboden. Vaak zitten er dan ook al mensen aan de keukentafel. Zo rond 10 uur komt iedereen die aan het werk is in het parochiecentrum uit de verschillende hokken naar de keuken om samen koffie te drinken. Ook voor iedereen die even langs komt om iets op te halen, te vragen of te doen, is er koffie en een luisterend oor.

Het is een plek waar we elkaar ontmoeten. Waar je je persoonlijke verhaal kwijt kunt, kunt delen wat je heeft geraakt, zelfgebakken koekjes kunt laten testen of gewoon even kunt zijn, in gezelschap van anderen. Daar ontstaat gemeenschap. Dat is zo in het parochiecentrum in Wijchen, maar dat gebeurt ook bij de koffie van de tuingroepen op de verschillende locaties en bij het koffie drinken na de vieringen. Je praat met elkaar, lacht met elkaar en leert elkaar kennen.

Daarom hebben we ook koffie drinken na de familievieringen met Apostelen 2.0 ingevoerd. Voor de deelnemers van Apostelen 2.0 is er altijd een informeel moment om elkaar te leren kennen, op zaterdag bij het eten en op zondag bij de koffie. Op zondag doen we dat graag ook met de ‘gewone’ kerkgangers. Zo kan er ook verbinding groeien tussen jong en oud.

Als pijlers van de kerk wordt vaak de drieslag vieren, leren en dienen genoemd. Als vierde hoort daar gemeenschapsopbouw bij. Die gemeenschap ontstaat door samen te vieren, meer over je geloof te ontdekken en voor elkaar te zorgen. Maar het is ook andersom: doordat we op elkaar betrokken zijn weten we wanneer iemand zorg nodig heeft, leren we van elkaar en krijgt het samen vieren meer diepgang en betekenis.

Daarom is die keukentafel zo belangrijk. Een plek waar je gewoon even aan kunt komen waaien en welkom bent. Hulde daarom aan de gastvrouwen en koffiezetters op de verschillende plekken in onze parochie.

En meteen ook een oproep: kom ook naar die keukentafel. Als er koffiedrinken is na een viering, blijf dan even, ook als je nog niemand kent. Of misschien wel juist als je nog niemand kent. Sluit je aan bij een van de tuingroepen, waar je een ochtend per week lekker buiten bezig kunt zijn én opgenomen wordt in een gezellige groep. In het parochiecentrum kunnen we natuurlijk ook altijd nog nieuwe gastvrouwen of -heren gebruiken. Maar minstens net zo belangrijk: als je af en toe in het parochiecentrum moet zijn, kom dan op doordeweekse dagen tussen 9 en 12 en neem de tijd om ook even mee koffie te drinken.

Weet je welkom.

Achterin onze kerken staan ze voor de grijp. Zestien verschillende gebedskaartjes van het bisdom om ons opnieuw te leren bidden. Nu worden er wel vaker gebedskaarten of gebedenboekjes uitgegeven en ik heb er nooit iets mee. Ik vind de gebeden meestal te lang en net niet de taal die ik gebruik wanneer ik spreek met God, maar dat valt reuze mee bij deze display. Op de kleine kaartjes passen maar korte gebeden en ze vormen een divers gezelschap met voor elk wat toepasselijks. Zo is er een gebed om vergeving, een gebed tot Maria, een gebed van hoop, maar ook een gebed van een zieke. Of van een ouder:

Lieve God,

ik dank U voor de kinderen,

die U mij hebt toevertrouwd.

Dank U voor wie ze zijn,

en voor wat zij mij geven.

Leer me oog hebben

voor hun talenten.

Geef me een luisterend oor

voor hun verhalen.

Geef me wijsheid en liefde,

opdat ook zij U leren kennen.

Amen.

Dat vond ik een mooi, niet al te lang en toepasselijk gebed. Al ben ik zelf geen ouder, ik kon het wel betrekken op mijn werk met de kinderen van Apostelen 2.0. Met de woorden van iemand anders, komt er een nieuw perspectief binnen. Heb ik oog voor wat zij mij brengen? En luister ik genoeg naar hún verhalen met God? Het gebedskaartje verrijkte meteen mijn denken en doen.

Bij het gebed van de zieke zat ik me wat meer te ergeren:

Heer God,

Gij zorgt voor uw mensen.

Vol vertrouwen kijk ik op naar U.

Gij alleen kent mijn pijn,

mijn vrees en mijn onmacht.

Neem ze van mij weg.

Laat mij in mijn lijden en lasten

opkijken naar Jezus, in wie U

mij dag en nacht toont,

dat uw goedheid groter is

dan alle ziekte, lijden en dood.

Amen.

Dat is wel erg veel opkijken naar God. Ik zou dat anders zeggen. Als ik ziek ben en als ik bid voor zieken, vraag ik om nabijheid. Dat God naar mij toekomt en niet dat ik Hem daar hoog in de hemel zie. Toch heb ik dit gebed erbij gepakt, toen ik na mijn vakantie enkele weken mijn stem zo goed als kwijt was. Na enkele weken kwam mijn stem weer terug. Kwam het door het gebed? Kwam het door de tijd die alle wonden heelt? Kwam het doordat ik vanuit het gebed hoop hield? Kwam het doordat het gebed mij opnieuw liet zien dat God wil dat ziekte (en ander lichamelijk ongemak) verdwijnt? Kwam het omdat het in het leven nu eenmaal zo gaat?

Voor alle zekerheid heb ik het kaartje in mijn agenda gestoken, voor bij een volgend moment van verkoudheid of ernstige ziekte. Kwaad zal het zeker niet doen en ze zijn nog gratis ook.

Op 25 mei 2024 zal Frits tot priester worden gewijd door bisschop Gerard de Korte. De wijdingsplechtigheid vindt plaats in de Sint Janskathedraal in Den Bosch vanaf 10.30 uur. Hieronder probeert Frits antwoord te geven op de vraag die velen bezig houdt: Waarom wil een mens in deze tijd priester worden?

Tja, dat zal dan toch wel roeping zijn, een levenslang getrokken zijn door het Goddelijk Mysterie. Ik ging vóór mijn Eerste Communie al op eigen initiatief naar de kerk. Later kwam bij vragen over beroepskeuze ‘werken in de kerk’ altijd wel naar boven; al vond ik het moeilijk om dat te zeggen. Ik liet mijn verlangen liever zien, als misdienaar, acoliet en lector in de plaatselijke Midden-Limburgse parochie, waar het voorbeeld van pastoor Jozef de Rooij, een teruggekeerde missionaris van Afrika, mij inspireerde. Hij gaf God een gezicht.

Vanuit die geest heb ik theologie gestudeerd in Nijmegen, Leuven en op het Sint-Janscentrum, ben ik monnik geweest in Echt en Doetinchem, leraar levensbeschouwing in Oss en Veghel, en heb ik gewerkt in het pastoraat van Berkel-Enschot en nu Wijchen. Hoe kan ik iets van God op aarde zichtbaar maken? Door te leven in alle eenvoud, zodat Hij de ruimte heeft om in ons te werken. Door te werken in harmonie, zodat Hij daarin spreekt. Door te vertellen hoe God met mensen omgaat, zodat zijn onmetelijke goedheid bekend wordt. God wil iedereen -wie je ook bent of wat je ook denkt- tot zich trekken. Hij omhelst ons met duizend armen.

Dat hoop ik ook als priester van het bisdom Den Bosch te laten zien. In al mijn beperktheid, moet ik daarbij zeggen. Ik ben ook maar een mens, met mijn van God gegeven charisma’s en talenten enerzijds, maar ook met mijn al te menselijke tekorten. Een schaap met vijf poten ben ik niet, al wordt dat soms wel verwacht. Ik kan geven wat ik te geven heb, vanuit de oproep die ik elke dag beluister: “En gij, kind, zult profeet zijn van de Allerhoogste.” In het vertrouwen dat er ook voor mij weer licht is in de duisternis, als het even niet gaat.

Afgelopen november ben ik door de bisschop diaken gewijd. De wijding was bijzonderder dan ik had verwacht. Ik vond het een zegen en had het idee dat ik straalde als een zon. Of misschien beter: dat ik mocht meestralen met de vele zonnen in mijn geloofsleven: de mensen om mij heen, medediakens, heiligen die met mij meetrekken, onze moeder Maria, en God die onder vele gedaantes mijn levensweg verlicht. Het heeft lang geduurd voordat ik daadwerkelijk priester zal zijn; ik ben inmiddels 43 jaar. Maar ik ben vooral benieuwd wat de wijding en het priesterschap nog verder voor mij gaan betekenen. Dit is niet het einde van mijn ontdekkingstocht, integendeel.

De heilige Bernardus van Clairvaux heeft ooit gezegd dat je meer van bomen kunt leren dan van boeken. Toen ik afgelopen week niet op mijn werkkamer zat, maar door onze parochietuin liep, begon er iets te dagen.

In de voortuin ligt, zoals sinds enkele jaren traditie is, het kruis van de Passion. Op Witte Donderdag wordt het na de viering in een stille tocht door het centrum van Wijchen naar De Schakel gedragen. Daar wordt dan gezamenlijk gekeken naar de televisie-uitzending van de Passion. Tot dit tijd ligt het grote houten kruis in de tuin. Er liggen wat bezinningsmaterialen naast, maar er ligt vooral een gebedenboek op. Mensen kunnen er hun ruwe verdriet en ongepolijste hoop kwijt, zoals Jezus in de hof van olijven, Getsemane, op die donderdagavond voordat hij gekruisigd zou worden.

Doorlopend naar de achtertuin kom je bij de Mariagrot. Die heeft een lieflijkere uitstraling. Het is een oase van rust en bezinning. Je zit er naast Bernadette Soubirous die ooit Maria zag verschijnen in een grot bij Lourdes. Binnenkort komen haar relieken, haar lichamelijke overblijfselen, naar ons land. Dan kunnen we nog tastbaarder naast haar bidden tot Maria. Die ik ook nu al bij deze grot als een Limburgse moeder hoor zeggen: Kump good. Alsof zij er eigenhandig voor zal zorgen dat het Paradijs zal worden hersteld, waar geen oorlog is en geen honger.

Deze ronde maakte ik afgelopen week, toen ik weer op weg naar kantoor stuitte op een kunststuk van de tuingroep dat me even een soort van inzicht gaf. Ik zag een spiraal van paarse heide met in het centrum gele narcissen. Ik zag daarin de stugge veertigdagentijd met zijn schraalte, met in het midden de bloemen die bij ons thuis ‘Paospiepen’, Paaspijpen heetten. In één oogopslag zag ik Getsemane verbonden met de herwonnen Hof van Eden. Misschien heb ik te lang met mijn hoofd in de boeken gezeten, of misschien is het waar wat Gé Reinders (ook in het Limburgs) ooit zong: D’n haof, d’n haof, d’n haof. Dit veult as ’t landj waat ós is belaof.

Pas hield ik een lezing over mijn kloosterleven. Ik stond wat langer stil bij stilte. Dat is een breed en divers onderwerp. Gerard van Maasakkers -troubadour uit Nuenen- zong al: “De stilte is heilzaam en helend, zaacht as ‘ne zalf op ’t zeer van ’n wond,” maar ook “de stilte is hard, ongenarig vervelend.” Het is zoeken hoe je stilte in jouw leven kunt vinden en wat het voor jou kan betekenen. We kunnen elkaar daarin inspireren, door erover te praten of door samen stil te zijn.

Dat probeerden we ook op die avond. Vijf minuten samen stil zijn. Het kwam voor sommigen als een verrassing en ook ik had dit stuk eigenlijk willen overslaan. Enthousiaste reacties uit de zaal maakten dat we het probeerden. Eerst was er nog geroezemoes, wat ongemakkelijk schuiven, maar langzaam daagde er toch iets van rust.

In kloosters weten ze hoe moeilijk het is om stil te worden en het dan ook te blijven. Er wordt dan gezegd: “Blijf in je cel.” Blijf in de stilte, ook al is dat ongemakkelijk en schreeuwt alles in jou om drukte en geluid. Zet dan geen radio of tv aan, ga niet bellen of appen. En je zult zien -zo zegt de traditie- dat na een eerste moeilijke tijd er iets nieuws doorbreekt.

Als parochie hebben we onze Mariakapellen als stilteplekken en in de doordeweekse vieringen heeft stilte ook een plaats. Maar misschien denk je: “Stilte? Het is hier in huis altijd stil; ik zou juist meer reuring willen.” Dan kun je de parochie vragen om iemand van een bezoekgroep langs te sturen. Die biedt een luisterend oor. Zelf zal deze wat stiller zijn, om jouw verhaal beter te kunnen horen.

Diaken Frits Hendriks

Foto: Wim Koopman