Terwijl ik dit schrijf is de kersttijd net afgesloten. De versieringen zijn opgeruimd, de boom staat op het terras te wachten tot de grond genoeg ontdooid is om hem weer te kunnen planten. Het huis ziet er kaal en leeg uit. Vóór december was dit normaal en over een poosje is het dat ook weer. Maar nu, zo vlak na de overdaad van kerst, is het vooral even ongemakkelijk leeg.

Dat past bij het seizoen. In de winter is ook de natuur kaal en leeg. Nu is ook de tijd dat we dat tot ons kunnen laten door dringen. In het begin van de winter zijn we druk bezig met de voorbereidingen voor kerst. Dan staan we vooral stil bij het groeiende donker en de hoop dat met kerstmis het licht (of het Licht) weer komt. Een tijd vol drukte, muziek, gezelligheid, activiteiten.

Maar die tijd is nu voorbij. De dagen worden wel weer wat langer, maar het is nog steeds koud en guur. Dit is de tijd dat de stilte binnenkomt.

Dat is niet altijd makkelijk. Het is niet voor niets dat januari door veel mensen met depressieve klachten als de zwaarste maand wordt ervaren. Het klinkt zo mooi als we met kerst de hoop uitspreken dat we het licht mee mogen dragen door de komende maanden. Maar hoe doe je dat als je het huis nauwelijks uitkomt vanwege het slechte weer, de dagen donker en koud zijn en de tekenen van nieuw leven zich nog niet laten zien?

Toch biedt deze tijd van stilte en inkeer ook een kans. Een kans om de leegte even leeg te laten. Om geen goede voornemens maken voor allerlei activiteiten – en dus ook niet de daarbij horende druk en verwachtingen. Geen oordelen en meningen. Niet op zoek gaan naar schreeuwende opiniemakers op tv of andere media. Je niet laten meeslepen door wat allemaal ‘moet’. Je niet druk maken over wat anderen van je denken. Je niet druk maken over wat jij over anderen denkt. Nu even niet. Probeer het maar eens.

Gemakkelijk is dat niet. We zijn zo gewend om altijd bezig te zijn. Om overal iets van te vinden.

“Stilte gaat niet over stilte.

Stilte gaat over zwijgen. Als je zwijgt, wordt het stil.

Stilte is een gevolg van zwijgen en geen doel op zich.

In de stilte die volgt op het zwijgen kun je gaan opletten. En dan merk je hoe het licht kan vallen op dingen die eerst verborgen leken.” (Maria van Mierlo)

Ik hoop dat het me lukt deze winter om te leven naar deze woorden. Om dan met des te meer vreugde straks de nieuwe lente te begroeten.

Middenin de winternacht… zo gaat het verhaal… verschijnt er een ster boven het open veld. Een ster die de herders de weg wijst naar de plaats waar de mensenzoon geboren zal worden. In een stal. Geen veilige en hygiënische plaats voor een baby, een plaats waar vee wordt gehuisvest. De stal als plek bij uitstek voor allen wie door de ogen van veel mensen niet meetellen, mensen die geen enkele aanspraak kunnen maken op welk recht dan ook. Die stal is bij uitstek de plek waar God contact maakt met de mens. Midden onder ons. En het gebeurt ieder jaar weer met Kerstmis.

Er is ook een andere wereld. De wereld van de aandacht voor wie meetellen en meedoen. De wereld van de herberg. Altijd gezellig gevuld. Leuke muziek en geen glas hoeft lang leeg te blijven. Gokjes worden gewaagd. Geld mag rollen. Door niet al teveel pech in de jonge jaren hebben de bewoners uiteindelijk fatsoenlijk werk en onderdak gekregen. Daar mogen ze volop van genieten. Eigen verdiensten? Het goed hebben spreekt niet vanzelf en is voor velen een samenspel van genen, toeval, een portie geloof in eigen kunnen en geluk.

De stal is de wereld waar armoede geen naam mag hebben en gebrek met elkaar wordt gedragen. Waar families het noodlot niet zelden aan elkaar doorgeven, want ‘zij’ zijn niet te vertrouwen. Zij, dat zijn de mensen waar je je beter niet mee in kunt laten, zoveel hebben de bewoners van de stal inmiddels wel geleerd. Zij, dat zijn de mensen van de herberg. Voor de bewoners van de stal blijft de deur van de herberg voor altijd dicht. Zoveel is zeker. Maar klopt dat wel?

Soms breekt er licht door in de herberg. Soms zien de bewoners in elkaar iets van gemis en tekort. Soms ontstaan er zelfs gezamenlijke heldere inzichten, want… wordt er ieder jaar met Kerstmis niet een verhaal verteld dat al eeuwen meegaat? Een verhaal over het leven zelf. Over een eenvoudige familie die noodgedwongen op de vlucht slaat op zoek naar een plaats waar de moeder haar kind  geboren kan laten worden. En dan blijkt er geen plaats in de herberg. Hoe is het mogelijk? Dat kan toch anders? Zullen we dan maar? Tastend en hopend naar die stal… Op weg naar het licht.

Pastoraal werker Jack Steeghs